Jaką formę opodatkowania wybrać

Założenie działalności wiąże się z doznaniami nie tylko przyjemnymi i ekscytującymi. Prowadzenie firmy to także nieuchronne odprowadzanie podatku, i tu wyboru nie mamy – podatki musimy płacić. Możemy natomiast wybrać jego rodzaj - jednak nie każdy wie, jaką formę opodatkowania wybrać. Zasadniczo dla podatników PIT (a więc także tych samozatrudniających się bądź zawiązujących spółki nieposiadające osobowości prawnej – np. cywilną, jawną, partnerską czy komandytową) ustawodawca przewiduje cztery formy opodatkowania do wyboru, choć nie każda jest dostępna dla każdego przedsiębiorcy. To trochę tak jak z taryfami za telefon: trzeba przekalkulować, co się bardziej powinno opłacić w naszym przypadku. Przy wyborze taryfy telefonicznej zwykle bierze się pod uwagę czynniki takie jak to, czy przeprowadzamy raczej krótkie rozmowy, czy raczej lubimy dłużej pogadać, czy dzwonimy raczej do naszej sieci, czy do sieci obcych, czy preferujemy raczej komunikację sms-ową itd.

To forma, która jest możliwa dla wszystkich osób fizycznych bez wyjątku. W przypadku zakładania działalności gospodarczej jest to forma domyślna, a więc jeśli przy zakładaniu firmy nie złożymy (w terminie) oświadczenia bądź wniosku do naczelnika Urzędu Skarbowego, urząd ten uzna, że wybraliśmy właśnie tę formę. Ta forma przewiduje dwa progi podatkowe, 18% i 32%, i jest to procent liczony od DOCHODU, czyli od tego, co nam zostaje z całego przychodu jeśli odejmiemy od niego koszty jego uzyskania. A zatem ta forma opłacać się nam będzie tym bardziej, im większe koszty będziemy ponosić w stosunku do przychodu, bo wówczas dochód będzie mniejszy, a więc i podatek od niego. Dlatego jeśli prawdopodobne jest, że osiągniemy, i to szybko, dochód w wysokości kwalifikującej nas do nieopłacalnego progu 32% (w roku 2014 jest to kwota 85.528 zł), nie ma co się zastanawiać, tylko od razu „uciec” co najmniej do formy drugiej – 19% podatek liniowy. Tutaj należy jednak pamiętać o możliwości wspólnego rozliczenia się z małżonkiem, gdzie sumujemy dochody i rozkładamy na dwie osoby, więc jeśli dochody małżonka są niewielkie, to mimo sporych dochodów czasem lepiej zostać w skali podatkowej, bo 18% to mniej niż 19%, a obydwie te formy (skala i liniowy) prawie niczym innym – prócz wartością procentową podatku od dochodu - się nie różnią, taki sam jest też wymagany rodzaj wymaganej księgowości, czyli Księga Przychodów i Rozchodów.

W tym przypadku jest jedna, stała stawka, niezależnie od dochodu, nawet jeśli okazałby się być horrendalnie wysoki. Poza tym, co napisano w powyższym punkcie dodać należy, że w tej formie nie ma możliwości rozliczania się wspólnie z małżonkiem ani korzystania z ulg na podatkowych, na przykład na dzieci. Odliczyć od przychodu można – podobnie jak w przypadku skali podatkowej – składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Ta forma nie jest już jednak dostępna dla wszystkich przedsiębiorców – aby przeciwdziałać możliwości przechodzenia z etatu na działalność tylko po to, żeby wykonywać zlecenia na rzecz byłego pracodawcy i płacić w ten sposób niższy podatek, ustawodawca ograniczył taką możliwość w takich właśnie przypadkach.

Tutaj, w przeciwieństwie do dwóch poprzednich form, urzędu skarbowego nie interesują Twoje koszty (nie musisz ich też ewidencjonować – musisz ewidencjonować tylko przychody), podatek liczy się od przychodu. Przede wszystkim z tej formy opodatkowania może skorzystać wyłącznie zdefiniowana grupa podatników, w zależności od rodzaju działalności stawki wynoszą od 3% do 20%. Jeśli działalność jest różnorodna, możemy płacić podatek według kilku różnych stawek.

Pewne rodzaje działalności są wykluczone z tej formy (np. apteki, kantory), nie można także skorzystać z ryczałtu jeśli prowadzi się działalność wspólnie z małżonkiem albo ten sam co on rodzaj działalności. Także prawie wszystkie wolne zawody są z niej wyłączone. Są też wyłączenia podobne jak w przypadku podatku liniowego, czyli obejmujące działalność na rzecz niedawnego pracodawcy. Trzeba przyznać, że wyłączeń jest więcej, niektóre są sformułowane w sposób dość skomplikowany, dlatego warto poradzić się fachowca. Generalnie jednak można powiedzieć, że ryczałt opłaci się przy małych kosztach, natomiast jest ryzyko, że w przypadku, gdy koszty okażą się jednak wysokie, będziemy musieli płacić stały podatek nawet w przypadku braku dochodów czy wręcz generowania strat.

To najprostsza (bo nie wymagająca księgowości) i najkorzystniejsza ze względu na stawki forma opodatkowania, jednak jest to możliwość zamknięta dla wielu przedsiębiorców. Mogą z niej skorzystać wyłącznie niektórzy rzemieślnicy (np. kowale, tapicerzy, szewcy itp.), a także np. właściciele kwiaciarni czy warzywniaków. Na wysokość przydzielonej stawki podatku wpływ ma również wielkość miejscowości, w której prowadzi się działalność – im mniejsza miejscowość, tym mniejsza stawka.